История русской риторики | страница 30



– Est Methodus illa docendi, quae traditur in Dialectica.

(17) – Quid est genus Judiciale?

– Est, quod controversias forenses tractat.

(18) – Quid est genus deliberativum?

– Est, quod in suadendo et dissuadendo versatur.

(19) – Quid est genus demonstrativum?

– Est, quo laus et vituperium continetur.

(15) – О родех. Много ли есть родов дел?

– Роди дел четыре суть:

1. Род научающий.

2. Род, к суду пристоящий, сиречь судебный.

3. Род разсужающий.

4. Род показующий.

(16) – 1. О роде научающем. Что есть род научающий?

– Род научающий иже есть наука или письмо науки, которой учит диалектика.

(17) – 2. О роде судебном. Что есть род судебный?

– Род судебный есть иже описует брани или сопротивныя двух суперников на суду речения.

(18) – 3. О роде разсужающем. Что есть род разсужающий?

– Род разсужающий есть иже учит радети и советовати кому ни есть в делех своих. Тако же паки и сопротивно советовати, чтобы чево недоброво и непригодново затем не последовало.

(19) – 4. О роде показующем. Что есть род показующий?

Род есть показующий, в нем же содержится похваление дела и похуление.<…>

(27)De genere didascalico. Quid est genus Didascalicon?

– Est methodus docendi sive explicandi quaestiones simplices et propositiones, quam Dialectica tradit. Utimur eo in docendo, sciscitando, interrogando, resprondendo, disserendo, exponendo, sive interpretando omnis generis scripta.

(28) – Quae negocia seu causae pettinent ad genus Didascalicon?

– Quaestiones quaecunque, de quibus docendi sunt homines.

(29) – Quo tuplices sunt quaestiones huius generis?

– Duplices, simplices et conjunctae.

(27) – О роду научающем. Что есть род научающий?

– Род научающий есть наука или образец учения или толкование вопросов простых и гадание дела, еже диалектика учит, а требует того образца или науки во учении, в проповедании дела, в роспросе, в давании ответа, в розговоре, в толковании всякаго письма.

(28) – Которыя дела пристоят к роду научающему?

– Всякия вопросы, от которых подобает учити люди.

(29) – Много ли есть вопросов того роду?

– Двое: простые и совокупленые.

(30) – Quid est quaestio simplex?

– Est, cum de una, voce quaeritur, ut quid sit virtus, quid sit poenitentia.

(31) – Quid est quaestio coniuncta?

– Est integra propositio, quae aut est confirmanda, aut confutanda, ut: Oporteatne Christianum abijcere facultates.

(32) – Quot sunt loci, quibus quaestito simplex tractatur?

– Sex praeci pui:

Quid sit.

Quae sint partes seu species. Quae causae. Quae effectus. Quae cognata. Quae pugnantia.