История русской риторики | страница 30
– Est Methodus illa docendi, quae traditur in Dialectica.
(17) – Quid est genus Judiciale?
– Est, quod controversias forenses tractat.
(18) – Quid est genus deliberativum?
– Est, quod in suadendo et dissuadendo versatur.
(19) – Quid est genus demonstrativum?
– Est, quo laus et vituperium continetur.
(15) – О родех. Много ли есть родов дел?
– Роди дел четыре суть:
1. Род научающий.
2. Род, к суду пристоящий, сиречь судебный.
3. Род разсужающий.
4. Род показующий.
(16) – 1. О роде научающем. Что есть род научающий?
– Род научающий иже есть наука или письмо науки, которой учит диалектика.
(17) – 2. О роде судебном. Что есть род судебный?
– Род судебный есть иже описует брани или сопротивныя двух суперников на суду речения.
(18) – 3. О роде разсужающем. Что есть род разсужающий?
– Род разсужающий есть иже учит радети и советовати кому ни есть в делех своих. Тако же паки и сопротивно советовати, чтобы чево недоброво и непригодново затем не последовало.
(19) – 4. О роде показующем. Что есть род показующий?
Род есть показующий, в нем же содержится похваление дела и похуление.<…>
(27) – De genere didascalico. Quid est genus Didascalicon?
– Est methodus docendi sive explicandi quaestiones simplices et propositiones, quam Dialectica tradit. Utimur eo in docendo, sciscitando, interrogando, resprondendo, disserendo, exponendo, sive interpretando omnis generis scripta.
(28) – Quae negocia seu causae pettinent ad genus Didascalicon?
– Quaestiones quaecunque, de quibus docendi sunt homines.
(29) – Quo tuplices sunt quaestiones huius generis?
– Duplices, simplices et conjunctae.
(27) – О роду научающем. Что есть род научающий?
– Род научающий есть наука или образец учения или толкование вопросов простых и гадание дела, еже диалектика учит, а требует того образца или науки во учении, в проповедании дела, в роспросе, в давании ответа, в розговоре, в толковании всякаго письма.
(28) – Которыя дела пристоят к роду научающему?
– Всякия вопросы, от которых подобает учити люди.
(29) – Много ли есть вопросов того роду?
– Двое: простые и совокупленые.
(30) – Quid est quaestio simplex?
– Est, cum de una, voce quaeritur, ut quid sit virtus, quid sit poenitentia.
(31) – Quid est quaestio coniuncta?
– Est integra propositio, quae aut est confirmanda, aut confutanda, ut: Oporteatne Christianum abijcere facultates.
(32) – Quot sunt loci, quibus quaestito simplex tractatur?
– Sex praeci pui:
Quid sit.
Quae sint partes seu species. Quae causae. Quae effectus. Quae cognata. Quae pugnantia.