Літоўскі воўк | страница 98



Пані Цэцыля заткнула вушы пальчыкамі. Няхай лепш гэта быў бы сон, а не ява, рэчаіснасць. Як яна зможа жыць пасля таго, што яна пачула тут, у гэтым флігелі? Тайна разбурыць яе! Хутчэй падзяліцца з кім, вызваліцца ад непасільнага цяжару.


2. Сустрэча аканома з Артурам


Пан Ежы прасачыў, каб з-пад «гарэха» ўсё прыбралі, аддаў распараджэнні па гаспадарцы і намысліў ісці паспаць, але адпачыць у тую раніцу Ўрбановічу не ўдалося. Перахапіў яго Буевіч Артур.

Ён так і сказаў:

- Нельга спаць у адказны для радзімы час.

- А што рабіць? - развёў рукамі пан аканом.

- Што рабіць? Прапаную скласці спіс асобаў нашай мясцовасці, якія дапамогуць нам.

- Дапамогуць? - яшчэ больш здзівіўся пан аканом. - У чым яны нам дапамогуць?

- Дапамогуць у заваяванні нашаму краю вольнасці.

Пан Урбановіч зразумеў, што бяседныя словы не проста словы. Няўжо яна, гэтая моладзь, усур'ёз успрымае застольныя шчырасці? Ну пагаварылі, памарылі, паразважалі... і разышліся.

- Вы маеце на ўвазе тых з тутэйшай шляхты, якія могуць зычліва паставіцца да паўстання? - каб не строіць з сябе дурня, спытаўся аканом.

- Так, пане Ўрбановічу. Шмат у чым маем патрэбу: амуніцыя, рыштунак... Аднаго пораху дзе ўзяць? А яшчэ правіянту... З кавалкам хлеба на адзін дзень у інсургенцыю не пойдзеш, згадзіцеся.

- Вядома, з голымі рукамі Расею ваяваць няможна, - згадзіўся пан аканом.

Ён успомніў, што дзень назад, учора вечарам, таксама перабіраў у памяці тутэйшых паноў, зрэшты, і не паноў. Толькі - зусім па іншых прычынах. Яму зрабілася сорамна.

- Ідземце ў мой кабінет, - прапанаваў ён.

У кабінеце пан Ежы стаў падсмыкаць да зачыненых дзвярэй камодзік. Артур вырачыў вочы.

- Што вы робіце, пан Ежы?

- Вы давяраеце жандарскаму афіцэру, няхай ён і свой, магілеўскі?

- Але ж яны - з намі.

- З намі? Пад чаркай хто не патрыёт? А заўтра, гэта значыць, сёння, яны, - аканом паказаў на акно, разумеючы пад гэтым жэстам спраўніка, прыстава і капітана Фогеля, - пашлюць дэпешу губернатару, а праз тыдзень тут будзе стаяць дзве роты маскалёў.

- Згодзен, - уздыхнуў Артур.

- Адзін неабачлівы крок - і вы, і я, і ўсе... - Пан Урбановіч абвёў рукой вакол сябе. - Будуць высланы ў Сібір. Ці не вам ведаць, што такое канспірацыя, пан Арыстокаль?!

Артур гмыкнуў.

- Гаварыць толькі шэптам, - загадным тонам вымавіў аканом. - Цяпер раскажы ўсё па парадку: што, хто, як і дзе... Ты, Арцю, шмат паспеў зрабіць, калі выдаваў сябе Дастоеўскім. Бачыў, як ты хадзіў і па мястэчку, і па вёсках, і па тутэйшых маёнтках. Раскажы, якія сілы ёсць, якая арганізацыя, хто ўдзельнічае? Словам, расказвай усё чыста.