Гэтага на сённяшні дзень, здавалася, ужо і хапіла б. Але лёсу было заўгодна, каб прыйшоў пан Бароўскі з сынам Людовікам. Ну, гэтых аканом даўно запрашаў, але чаму менавіта сёння прыйшлі, ды яшчэ так позна? Карацей, давялося ладзіць прыём напоўніцу, па ўсіх правілах і на шырокую руку.
Нягледзячы на сваю скупаватасць, аканом любіў пусціць пыл у вочы. Тым болей, было чым пускаць - чаго-чаго, а яды, напояў, сталовага серабра, дарагога, каштоўнага посуду, яшчэ колішняга, ад былых гаспадароў, у аканоміі хапала. Мондрык у такіх выпадках апранаў ліўрэю (таксама старасвецкую, праўда, даволі паточаную), усцягваў на рукі белыя пальчаткі.
Затрашчалі паўтыканыя вакол састаўленых сталоў паходні, запаліліся ліхтары. У афіцыне запалалі печы, раскатурханыя дзяўчаты, пакліканыя пакухарыць, замітусіліся па склепах і каморах.
Гасцям далі памыцца, размеркавалі, дзе хто будзе начаваць, потым павялі «пад гарэх». На сталах цьмяна блішчэла серабро і крышталёвыя кубкі, на талерках гурбіліся халодныя закускі.
Не паспелі сесці - знянацку вярнуліся жандар з прыставам. Яны прывялі з сабой Буевічавага Артура. Двое першых, на добрым падпітку, трымаліся чамусьці строга, афіцыйна, нават нахабна, Артур быў чамусьці без шапкі, нейкі насцярожаны, крыху разгублены. Было відаць, што паміж ім і службоўцамі нешта адбылося. Урбановіч падазраваў, што магло быць. Тым не меней кінуўся ў абдымкі да маладога Буевіча, тармасіў, распытваў, як жылося-былося ў далёкай паўночнай сталіцы. Што Артур яшчэ тыдзень назад служыў маёнткавым настаўнікам, аканом нават і выгляду не падаваў. Зрэшты, пазнаць у Буевічу Арыстоклія Дастоеўскага было нельга: па-іншаму, багацей, апрануты, з барадой, якая за два тыдні паспела добра адскочыць. І паводзіць сябе адпаведна - спакойна, ветліва. Без пакрыўджанай, ушчэмленай фанабэрыі, як той настаўнік. Напраўду іншы чалавек.
Жандар, капітан Фогель, глядзеў на зборню пад арэхавым дрэвам, як на свецкае таварыства, дрыгаўся, яму карцела нешта сваё, не зусім паслухмяным языком ён заяўляў пра пільную справу, але ўсіх траіх - капітана жандармерыі Фогеля, Артура Буевіча і спраўніка - аканом ветліва запрасіў за стол. Маўляў, за сталом і пагаворым, і абмяркуем пільныя справы.
Імправізаваны баль распачаўся.
РАЗДЗЕЛ VIII. Ліцвіны - занадта шчырыя людзі
1. Бессаромны польскі патрыятызм
Пачалася бяседа словамі гаспадара, якімі ён выказаў бясконцую ўдзячнасць Боскаму провіду, што паслаў яму, Урбановічу, у глухі і далёкі ад сталіц край гэтулькі выкшталцоных і адукаваных гасцей. У адказ кожны з прыбышаў стаў адмерваць той жа мерай - дзякаваў гаспадару за гасціннасць, прыязнае стаўленне, а ў першую чаргу хвалілі прыгажосць і маладосць гаспадыні. Тост за тостам, келіх за келіхам - і застолле пацякло гладка, без мігу прыкрага маўчання, - кожны, асабліва мужчыны, навыперадкі намагаліся паказаць сваю і выкшталцонасць, і адукаванасць. Тосты і анекдатычныя гісторыі, якія госці прывезлі з дарогі, рабіліся ўсё болей фрывольнымі. Прычынай гэтаму былі насамрэч не якасці гаваруноў, але ўласцівасць напітку, які падліваў Мондрык з пузатых, старога шкла бутэлек, - ягадная гарэлка трайнога перагону, ачышчаная свежым малаком.
