Ды што лацінка! А калі напісаць гэтыя словы рускімі, царкоўнымі, кірылічнымі літарамі?
Пісаць не было чым. Тады стаў вадзіць пальцам у паветры літары. І словы выходзілі! І гэта ж можна напісаць любое слова! Любы сказ!
Ясь аж падскочыў ад радасці. Які ж ён някемлівы, калі не дадумаўся да гэткай простай рэчы - пісаць на сваёй мове. Ён жа не француз які, і не паляк, і не масковец, каб, адпаведна, пісаць па-французску, ці па-польску, ці наламвацца на маскоўскі манер. Не, браце, у яго сваё гаварэнне ёсць, свая мова, свая душа, свае трызненні, радасці, прымхі, свае людзі, у рэшце рэшт... А галоўнае - Бог! Гэта ж і да Бога так можна звяртацца на пісьме.
Юнак адчуў сябе нечувана магутным. Радасць распірала грудзі. Але што ж гэта ён? Прачытаў чужую цыдулку, даведаўся пра сакрэт (не, не пра той, праз які ў ёй было напісана, а пра сакрэт мовы, роднай пісьмовай мовы) і ідзе з разгорнутай цыдулкай праз панскі парк да афіцыны, як апошні дурань. А як Аксана ўбачыць?!
Хуценька схаваў цыдулку, уздыхнуў... Гэта ж і Аксане не раскажаш, не падзелішся гэткай радасцю. Адразу скеміць, што цыдулку чытаў. Можа, як час пройдзе, прызнацца? Эх, які ж ён таўкач, калі не дадумаўся сам пісаць на сваёй, роднай мове.
Аксана! Калі да яе пішуць (і хто піша - свой, наскі чалавек, і не пісар павятовы які, але вайсковы лекар, чалавек, які вучыўся ў самім Пецярбургу! - Артур Буевіч), дык і яна, пэўна, піша. Хутчэй да яе, хутчэй... Яны, гэтыя людзі, пішуць на роднай мове!
Ясь прыспяшаўся да афіцыны, на хадзе, як у гарачцы, прышэптваючы:
- Мы - людзі, мы ёсць, мы - народ...
5. У Аксаны
Ні ў парку, ні каля афіцыны нікога не было. У эканоміі ўсе займаліся кожны сваёй работай. Розных прыдзвернікаў, лёкаяў, халуёў Урбановіч цярпець не мог.
Ясь агледзеў боты, атрапаў сурдут, памацаў гузікі, цыдулку ў кішэні, якую дастаў з гаманца, каб было зручней перадаваць, і пагрукаў у дзверы.
Адчыніла пакаёўка, маладая дзяўчына з румянымі выпнутымі шчочкамі і маленькім ротам. Поўныя грудзі напіналі крам сукенкі.
- Здароў, Ганно! - сказаў Ясь дзяўчыне, падміргнуў ёй і плячом хацеў праціснуцца ў вітальню.
Ганна ўхапіла Яся за плячо, каб сілай спыніць, але Ясь не паддаўся, палез напралом.
- Пачэкай... - фанабэрна, але найграна сказала пакаёўка, быццам яна гаспадыня тут. - Куды пнешся, як мядзведзь... Я паклічу...
Ясь абняў яе, пацягнуўся вуснамі да яе рота, быццам сілай хацеў пацалаваць. У вачах у дзяўчыны заблішчэў гарэзлівы агеньчык, яна стала шчыпаць Яся за бокі. Ясь мацней прыціснуў яе.
