РАЗДЗЕЛ IV. Даю вам волю
1. Бажэсцвенны інструмант
Тым часам Стасік дайшоў да вазка і па-змоўніцку абвясціў:
- Жандары новыя! Нікога не пазнаў... Вусаты капітан робіць вобыск. Будуць адкрываць і гэтыя скрыні. - Стасік пастукаў кулаком па вечку. - Артур сказаў, каб мы ў твань цяжэйшую закапалі. Толькі скрытна... Спачатку во гэтую, а другую скрынку - потым. Барзджэй толькі...
Сказана - зроблена. Скрынку завалаклі за хмызы, знайшлі мокрае месца і прыхавалі - прыкідалі гразёю, прыграблі лісцем. Цягалі-шчыравалі Бароўскі і Кавалец, а Стасік цікаваў, каб не заўважылі жандары...
Калі цягнулі скрынку, разумелі, што можа быць у ёй. Ні на секунду не сумняваліся, што там - зброя. І для чаго гэтая зброя, таксама ведалі.
Толькі паспелі Буевіч-меншы і Бароўскі вярнуцца з хмызоў, як пад'ехалі жандары. Другую скрынку схаваць не паспелі.
- «Здравствуй, племя младое, незнакомое». Чые будзеце? - весела крыкнуў жандарскі афіцэр.
Ён выглядаў вясёлым - чаму не павесялець пасля добрае, прыязнае пачосткі.
Гімназісты паназывалі імёны. Кавалец змаўчаў. У зношаным сурдуце з касцянымі патрэсканымі гузікамі выглядаў Бог ведама на каго.
- А гэта... чый чалавек? - спытаўся жандар у гімназістаў.
- Я не чый чалавек, - запярэчыў Ясь, - я - Іяан Кавалец.
У голасе юнака прагучэлі і гонар, і крыўда. Жандар ажывіўся, угледзеўся ў хлопца.
- О-го! Якая фанабэрыя! Іяан?! Ці не сынок таго Кавальца, што ў казённай пушчы гаспадарыць... - Міна добразычлівасці сышла з твару капітана Фогеля. - Знайду я на вас управу...
- Чым васпана ўгневаў? - коса зіркнуў Ясь.
- Паглядзіце на яго. Зіркае, як воўк. Думаеш, калі маці твая шляхцянка, то маеш права так зіркаць?
Конь пад жандарам крутануўся, і мусова было тузануць жывёлу за ўздэчку. Ад гэтага конь ледзь не стаў на дыбкі.
- Тпру! Халера, - крыкнуў капітан, асаджваючы каня. - Не забывайся. Ты - селянін. Да нядаўняга твой бацька лічыўся халопам пана Ліпскага...
- Яшчэ невядома, чыім халопам вашыя...
- Што-о?! - равянуў жандар, і Кавалец асекся. - Глядзі ў мяне. - Жандар прыгразіў плёткай. - Што ў вас тут за скрынка?
Ясь апусціў галаву, закусіў вусны. Ці першы раз церпіць крыўду? Добра, што хоць байструком не абзываюць.
- І заступнік твой, пан Урбановіч, не дапаможа, калі ўлаўлю каторы раз у пушчы са стрэльбай, - з робленым, наўмысным гневам прамовіў жандар, быццам усё не мог супакоіцца. - Гм, Урбановіч таксама невялікая шышка... Не ён гаспадар, гм. Ён толькі ўпраўляе казённым землеўладаннем. І не мае права дазваляць паляванне...
