Вочы выдавалі разгубленасць.
Аканом не збіраўся разводзіць цырымоній - кіўнуў прыслугачам, адвярнуўся, удыхнуў шчыплівы шкіпінарны дух конскай подсцілкі. Тут, у стайні, можна ўсё рабіць - сцены тоўстыя. Мондрык, аканомаў памочнік, і Хведас - конюх - павесілі кожны свой ліхтар на крукі. Коні і жарабцы вызіралі са станкоў, і святло ліхтаровых свечак цьмяна адблісквала ў фіялетавых вачах.
- Я буду кры-крычаць, - заявіла з заіканнем, чаго ніколі раней не здаралася, пакаёўка.
Аканом, не паварочваючыся, махнуў рукой прыслугачам - маўляў, чаго марудзіце?
Ганна крычала, раўла нема, але далонь у конюха Хведаса такая шырокая...
Пад гарсэтам у дзяўчыны і знайшлі палюбоўную цыдулку. Ганна сябравала з Аксанай з дзяцінства. Калі Аксана выйшла за аканома, папрасіла ўзяць Ганну, сваячку, руплівую, прыстойную дзеўчыну, у пакаёўкі. Ганна таксама паходзіла з роду Вабішчэвічаў, аднадворцаў, якія дзесяцігоддзямі не маглі пацвердзіць стан дваранства. З маленькіх кавалачкаў сваёй зямлі на адну гербавую паперу ды суды толькі і выдаткоўвалі. Урбановіч пашкадаваў бедную шляхцяначку... І вось цяпер - на табе! Хаўрусніца... Ну, з беднякамі, тым больш з недаказаным дваранствам Урбановіч не збіраўся чыкацца.
Калі даставалі ліст, пакаёўка ўмудрылася выкруціцца - пруткая, ядраная маладзічка - і ўкусіла Хведаса за палец, і ён нават адступіўся ў нерашучасці, але аканом падбадзёрыў яго і Мондрыка:
- Распранайце, што, бабаў ніколі не распраналі?..
Дзяўчыну зноў ухапілі, павалілі, распранулі да сарочкі. Невядома, што было б, каб у Ганны нічога не знайшлі. Магчыма, пан Ежы прапанаваў бы ёй грошы (колькі б папрасіла - дзесяць, сто рублёў) і загадаў бы маўчаць. Але цыдулка знайшла сабе прытулак у гняздзечку паміж гарсэтам і сарочкай. Хведас тоўстымі і бруднымі пальцамі залез туды і высмыкнуў паперыну, падаў аканому, паднёс ліхтар бліжэй.
Аканом разгарнуў паперку. Прачытаў, пажаваў вуснамі. Цыдулка напісана па-польску. Почырк Аксанін, гэта несумненна почырк ягонай жонкі...
«Zautra na zachodzie sonca na naszym miescy».
Падумаў: «Не, польскай мовы мая жонка не вывучыць... Літары польскія, а словы хлопскія...»
Ну што, заўтра ягоная жонка, пашлюбаваная з ім, панам Ежы Ўрбановічам перад святым алтаром, на заходзе сонца... з некім сустрэнецца. «Na naszym miescy...» Значыць, не першы раз.
У вачах пацямнела, галава закружылася. Аканом стаў хапаць паветра ротам, пахіснуўся, і верны Мондрык ухапіў яго за плячо.
Аканом выдыхнуў паветра... Сумненняў няма - ягоная жонка знаходзіцца ў палюбоўнай сувязі - яна здрадзіла яму, яна, увасабленне самой цноты! Добра, што тут, у стайні, у прыцемках, не відаць, што ён збялеў і як у яго дрыгае ніжняя губа - такія яго працялі і боль, і сорам, і крыўда. Здрада жонкі - то ж чыстай вады няслава, dyfamacja. Вось што значыць - браць сабе пару з просталюдзінак... Вабішчэвічы... Якія яны дваране? Адно званне, а так - хлопы! Па-хлопску жывуць, па-хлопску гавораць, па-хлопску мысляць, адпаведна - у іх і хлопская здрадлівая мараль.
