- Слухайце далей, - сказаў Бароўскі. - Аўстрыякі і саксонцы, нягледзячы на заклікі з штаба Напалеона, не змаглі ні дагнаць армію Чычагава, ні знішчыць корпус Сакена. - Бароўскі зрабіў перапынак, уздыхнуў і з неўласцівай яму патэтыкай вымавіў: - А прычына, панове, простая - яны не хацелі пакідаць Палессе! Куды ісці? Адчуць на ўласнай скуры ўсе радасці адступлення напалеонаўскай арміі ад Масквы?
- Расказвайце! - нецярплівілася пані Аксана. - Я і не ведала, як гэта ўсё цікава.
Артур незадаволена зіркнуў на Аксану, што не прамінуў заўважыць аканом.
4. Палескі авёс як чыннік выгнання карсіканца
- Далей усё даволі празаічна, - сурова, глухім голасам прамовіў Бароўскі. - Чычагаў выступіў пад Менск, дзе яго сустрэў 3-тысячны атрад генерала Касецкага.
- Правільна, Касецкага, - уставіў Магнусь.
- Ну і што тыя тры тысячы? Расейцы акружылі і вынудзілі Касецкага здацца ў палон. Напалі на Мір, на Койданава, на Нясвіж. Тактыка простая - акружалі пераважальнай колькасцю войска і прапаноўвалі здацца. Не, пане Палюховічу? Вы ж непасрэдны ўдзельнік тых баталій.
- Так, панове, быў. Чыхвосцілі нашага брата, як кажуць мужыкі, у хвост і ў грыву. Пад адным Мірам 500 чалавек забілі, а больш 700 у палон узялі. Пад Койданавам - 2 тысячы палонных, пад Радашкавічамі - 2 тысячы палонных. Калі расейцы падышлі да Барысава, дзе стаяў Дамброўскі, пастка зашчоўкнулася. Кажуць, што менавіта ў гэты дзень карсіканец бегаў узад-уперад, зазіраў на мапу і ў разгубленасці шаптаў: «Палтава! Палтава!»
Некалькі хвілін невясёлай цішыні далі магчымасць прысутным абдумаць, што расказаў Бароўскі і дапоўніў стары Магнусь Палюховіч.
- Дык што, - парушыў цішыню гаспадар кабінета, - палескі авёс спрычыніўся да перамогі расейскай зброі?
- І палескі таксама, - стомлена вымавіў пан Бароўскі. - Ёсць звесткі, што дзесяцідзённы запас правіянту для арміі Чычагава сабралі ў раёне Пружан, а гэта, заўважце, 160 тон сухароў і 160 тон круп.
Зноў наступіла гнятлівая цішыня.
- Нас падтрымае Эўропа, - раптам сказаў Артур. - Мы развіваемся ў эўрапейскім рэчышчы.
- Ну-ну, - адказаў Бароўскі. - Думаю, нас у хуткім часе чакае сустрэча з капітанам Фогелем, а не з Эўропай. Менавіта ён прывядзе сюды, у наш край, роты тры рэгулярнага расейскага войска. Пра гэта дбаць, а не пра Эўропу мроіць. Нам тут жыць, і жыць не з Эўропай, а з Расеяй, калі нават мы і пераможам. Трэба навучыцца дамаўляцца.
- Тры роты? - не зважаючы на апошнія словы, выгукнуў аканом. - Мы не зможам супрацьстаяць тром ротам! У нас усяго некалькі дзесяткаў надзейных людзей, якія не баяцца стрэлаў. Я маю на ўвазе нармальных, рэшта, гэта, выбачайце, нейкі зброд. Яны кожны вечар упіваюцца.
