- Хм. Чыста пратэстанцкая думка.
- Мы - роўныя сярод роўных, бацька. Як роўныя сярод роўных палякі, германцы, фіны, туркі... А таксама - бакасы, куры, качкі, зайцы, цецерукі... Людзі самі прыдумалі цараванне... І з пункту гледжання сучаснага ўзроўню развіцця грамадства гэтая лухта - богаабранасць цара-бацюхны - павінна быць здадзена ў архіў.
Стары Буевіч задумаўся.
- Гм... Бог стварыў... малпу... Малпа вырабілася на чалавека... - мармытаў ён. - Потым... людзі прыдумалі цараванне...
- Так, тата.
- А Адам, а Ева? Яны што, таксама пайшлі ад малпаў?
- То прыдумкі старажытных людзей, тата, легенда, літаратурны твор.
- Хто даказаў, што не Бог удыхнуў душу ў чалавека, а прырода вырабіла яго з малпы?
- Чарльз Дарвін і даказаў, тата. Ангелец. Вялікі вучоны... Раней людзі думалі, што Зямля - цэнтр сусвету. Капернік давёў адваротнае. Зямля - усяго толькі звычайная планета, якая разам з прыкладна такімі ж планетамі круціцца вакол Сонца. Гэта перавярнула свядомасць мільёнаў людзей... Усяго чалавецтва. Ангельскі вучоны Дарвін зрабіў не меншае адкрыццё, чым паляк Капернік. Ён з навуковых пазіцый абгрунтаваў, што чалавек ёсць вынік эвалюцыі жыцця, а таму ні расейскі імператар, ні які румынскі спадар, турэцкі паша ці абісінскі кароль не маюць аніякіх правоў цараваць над людзьмі: расейцамі, румынамі, туркамі ці абісінцамі... Ні над намі, ліцвінамі, ні над якім другім народам - башкірамі, грузінамі, калмыкамі там ці адыгамі - расейскі цар панаваць не мае аніякага права...
- Хм... - яшчэ больш задумаўся стары пан. Ход думак сына азадачыў яго. Увесь ягоны добразычлівы настрой прапаў.
Артур радаваўся, што змог задаць бацьку падобную ламаніну галавы. Лацвей дасць угаварыць сябе на інсурэкцыю.
- Дарвін, кажаш? Пачакай, - сказаў стары Буевіч. - Ангелец? Усе людзі пайшлі ад малпаў, так?! Дапусцім. І таму мы роўныя перад Богам, так?!
Артур уздыхнуў.
- Ангельская каралева чытала Дарвіна? - спытаўся стары Буевіч.
- У тым-то і справа, што пэўна чытала. І разумее, што яе статус - архаіка. Раней ці пазней адмовіцца ад гэтых недарэчных устанаўленняў.
- І Брытанія ператворыцца ў рэспубліку?
- Мяркую, яшчэ пры нашым жыцці. Да канца XIX стагоддзя несумненна. Галоўнае - самахоць, без рэвалюцыі. А вось дзікім расейскім царам варта дапамагчы зразумець, што гэта пыха, гардыня - лічыць сябе богаабранымі...
Стары Буевіч схапіўся за галаву.
- Ой, што гэта са мной, - пан ускочыў на ногі. - Я вар'яцею... Чалавек пайшоў ад мартышкі... Цар - не Божы памазанік, але малпаў... Малпы памазалі Раманавых на імператарства... Ангельская каралева здае карону ў музеюм! Ха-ха-ха! Эй, дзеўка, - закрычаў Буевіч, - нясі хутчэй гарэлку, іначай згублю апошнія глузды...
