– Так, ладна, – успокоилась Алексеевна, видимо заметила, что мы напуганы, заговорила почти ласково, – Прабачайце, дзетачкі, што я так адразу на вас накінулася, напужала. За вас жа хвалююся!.. Можа супу вам наліць курынага, га? Учора зварыла, будзеце?110
– Нет-нет, – почти хором запротестовали мы.
– Ну як хочаце… Чайку тады, можа, га?111
На чай мы согласились…
Я обхватил руками горячую кружку, грел руки, сильно трясло. Ася принялась расспрашивать Алексеевну, вооружившись своим блокнотом (у нее он тоже был, оказывается) и ручкой, что-то помечая.
Выяснили, что Алексеевна не такая уж и старая, по сравнению с Трофимовной – на целых десять лет моложе. В общем, родилась она в сороковом, в Курганах. Войну, естественно, не помнила; в двадцать два года вышла замуж за мужичка из Спаси, переехала к нему примерно в шестьдесят втором, четырех детей родила – трех девочек, и одного мальчика.
– Я добра памятаю, – перешла она быстро сама к интересующей нас теме, – У мяне Кірылка нарадзіўся ў маі шэсцьдзесят сёмага, у тым жа годзе і Дашка, дачка Анісімава, знікла…112
…Пропала Дарья осенью шестьдесят седьмого года. Долго, всей деревней ее искали, всю округу обошли, в том числе и милиция привлечена была. Больше недели все на ушах стояли, и дальше продолжали бы искать, если бы у Анисима крышу не снесло в определенный момент окончательно: в один из вечеров он вооружился каким-то металлическим прутом – и пошел по деревне колотить по заборам и калиткам соседей…
– Хадзіў, біў і крычаў: «Калі дачка мая праз тры дні ня вернецца, ці калі вы яе мне ня верніце самі, бо яна памерла, тады кожны, у каго хуй працоўны, у могілку за дзевяць гадоў ляжыць! А як ляжыць – будзе ў мяне, як у турме». Добра я гэтае памятаю, можа ня слова ў слова, але амаль так ён казаў, менавіта, пра «працоўны» ён казаў, і пра турму нешта такое гучала, амаль так, толькі што па руску, не на мове – ён чыста па руску размаўляў, як вы, только трошачкі окаў неяк…113
В общем, восприняли это деревенские так, как будто Анисим таким образом грозился соседей проклясть. Ну они и перестали в поисках участвовать. В принципе, и людей понять можно: они помочь пытаются, а им угрожают, оскорбляют, матерят…
– А Трофимовна нам говорила, что многие думали, будто бы Анисим сам Тишку повесил… – решила уточнить Ася.
– Не, адразу ніхто так не думаў, – пояснила Алексеевна, – Гэта ўжо потым, некаторыя так вырашылі. Цішка ж з Дашкай таксама круціў, а Анісім супраць быў. Гаварылі, неяк, што Анісім дачку сваю жанчынай сам зрабіў, ды жыў з ёй, як з жонкай. І сапраўды, яны рэдка калі за двор выходзілі, але ж бывала часам; амаль заўсёды разам; і многія бачылі, што Анісім дачку сваю неяк, то за ляшку прыхвоціць, то за грудзі, то яшчэ што; а ён жа, як жонка ягоная памёрла пры родах, нейкі странны зрабіўся, дый усё гэтае разам, вось гаворка і пайшла. Некаторыя казалі, што і яшчэ нешта бачылі, але ім верыць… Я, напрыклад, ня верыла ў гэтае… Дык вось, калі Цішку харанілі, Анісім хадзіў, ды ўсім казаў: «Ага, сам сабе здаў Цішка. Ён, значыцца, вінаваты, што дачка мая знікла, ці ведаў нешта пра тое, што з ёй здарылася». Можа хто і вырашыў тады, што Анісім дачку сваю к Цішку прыраўнаваў ды забіў, а потым і самога Цішку. Ды яшчэ ж і міліцыя тады прыязджала, усіх апрошвала, у тым ліку і Анісіма; тады шмат хто вырашыў, што Анісіма падазраюць… Не, што наконт мяне, то я ня веру, што гэта Анісім і дачку, і Цішку забіў… Ня ведаю, можа і так, але ня веру…
