хорам — хоромы
думна — здесь: задумчиво
абшар — простор, пространство
пахань — вспаханная земля, пахота
вёска — деревня
амшалы — обомшелый
мара — мечта, греза
зневажаць — оскорблять, унижать, позорить
катаваць — пытать, мучить, бить, истязать
модлы — молитвы
пакрыёма — скрытно, тайно, тайком, наречиеобразовано от причастия по модели знаёма, вядома от глагола крыць
Упражнения
1. Определите, в каких словах звуки [в], [г], [й] являются приставными. Выпишите эти слова.
Вольха, востры, гараць, вочы, вустрыца, гарапнік, вушы, навобмацак, вобземлю, волас, вось, вол, бравурны, завулак, ен, ехаць, іней, біёлаг, іхні, іскра, вучыць, вузел, галопам, вугаль, вохрыць, воцат, вотум, вотруб'е, воўк, вопытны, вораг, вопратка, водкуп, водгалас, воблака, волава, волакам, вокладка, вокрык, вонкі, воля, ворс, вуздэчка, вужака, вугор, вузкаваты, вулкан, вусны, вусач, вулей, гарэшнік, гаспадар, гоман, гэтакі, гэй, ікра, ікаць, іл, ім, і мбір, імпэтна, іншы, іск, ісціна, іхнія, Іўе, ікс, ісцец, істота.
2. Из приведенного ниже отрывка из народной сказки выпишите слова с приставными согласными.
Крыўдна стала беднаму брату. Узяў ён вуду і пайшоў рыбу лавіць. Сеў у стары човен ды паплыў на сярэдзіну возера. Вудзіў, вудзіў, — усё дробная рыбка трапляецца А тут і сонца заходзіць «Ну, — думае бедны рыбак, — закіну яшчэ раз на шчасце». Закінуў вуду і выцягнуў такую рыбіну, якой і зроду не бачыў: вялікая ды ўся серабрыстая.
Пацешыўся ён з дзіўнай рыбіны і пачаў яе ў торбу запіхваць А тая раптам і кажа яму чалавечым голасам:
— Не губі мяне, добры чалавек, пусці назад у возера.
Успомніў рыбак сваіх дзяцей і кажа:
— Не магу я цябе пусціць — я сам галодны і дзеці даўно есці хочуць. 3 чым я дамоў вярнуся?
3. Определите, в каких словах звуки [а], [і] являются приставными гласными Выпишите эти слова и составьте с ними новые предложения, чтобы приставные гласные исчезли, где это возможно.
Сарваць ігрушу, укалоць іголкай, мераць на свой аршын, пёк аржаны хлеб, закончыць ірваць, ад амшары, іршыць кажух, ірдзістая раніца, над ілбом, паўз аржанішча, з'еў агурок, пад агарод, зроблены з істужкі, не вер гэтай ілжы, ікрыстая кета, разбіць ільдзіны, ільготы па інваліднасці, не ўлавіць імгненне, старой ільнаўборачнай машыны, амшэлы пень, амшыць хату, імклівасць рухаў, увесь дзень імжэў дождж, імгненная рэакцыя, імпазантная асоба, сляпіцай лезуць авадні, авечая шкура, агорклая дзічка, стаіць амшанік, хат амшалых, поезд імчаў, ірваць паперу, здаваць іспыты, прыехаў у аўторак.
