История русской риторики | страница 34
– Est, quae dilucida et perspicua oratione res exponit et illustrat.
(3) – In quot rebus elocuendi ratio consistit?
– Tribus:
Primo in sermone Grammatico;
Secundo in Figuris;
Tertio in amplificationibus.
(Crassus apud Ciceronem lib. 3 requirit in Oratione quatuor partes: in Latine, ut dilucide, ut ornate, ut apte dicatur.)
(2) – Что есть украшение слова?
– Украшение слова есть которое ясно и явно и сладкою речию или глаголанием дела и вещи обявляет и отвещает и показует.
(3) – На многых ли вещех образец изречения созидается и постановляется?
– На трех вещах: первое – на речи грамматической, второе – на выображениях, третие – на умножении вещи и дел. Красус у Кикерона в книгах третьих поставляет в речении четыре части: чтоб латинским и истинным языком, и чтобы ясно и не закрыто, и украшенною речию или глаголанием удобно говорилося.
(4) – Quid est sermo Grammaticus?
– Est, qui constat verbus usitatis, proprijs et significantibus, quae Grammaticae praecepta certa ratione coniungi et construi debent ad imitationem eorum, qui eleganter et vere Latine, et non moleste locuti sunt, quales sunt Terentius, Cicero, Caesar, Livius, et quidam alij.
(5) – De figuris. Quid est figura?
– Est, quemadmodum Quintilianus definit, arte aliqua, novata dicendi forma.
(6) – Quotuplex est figura?
– Duplex: Tropus et Schema.
(4) – Что есть речения грамматическаго?
– Сицево есть которое содержится на словах потребных и объявляющих, которым словам по науце и по приказанию грамматическому прямым образцом и мерою соединеным подобает быти; последуючи за теми мудрецы которыя красовито и истинно, не немуючи латынским языком говорили, яко Тенцыус, Кикерон, Цесарь, Ливиуш и иные.
(5) – О выображениях. Что есть выображение?
– Выображение есть, яко же о том описует Квинтилианус, некоторое новое наукою и смышлением выображение глаголания.
(6) – Много ли есть того выображения?
– Сугубо есть: тропос *(пременение слов) и схема * (начертание или написание).
(7) – De Tropo. Quid est Tropus?
– Est, cum vox a propria significatione ad rem similem aut vicinam vertitur, ut Demosthenes inquit: Philippu magnitudine rerum gestaru ebrium esse.
(Hie apparet non retineri propriam significationem ebrietatis.)
(8) – Quotuplex est Tropus?
– Duplex: Dictionis et Orationis.
(9) – Qui sunt Tropi dictionis?
Metaphora, Antonomasia,
Metalepsis, Onomatopoeia,
Synecdoche, Catachresis,
Metonymia, Periphrasis.
(Jure recensentur inter Tropus Hyperbole et contraria Extenuatio, sed de his infra de amplificationibus dicetur.)