vico ‘ряд’, ‘очередь’ (vicdirektoro ‘заместитель директора’, vicpeco de maŝino ‘запасная часть машины’),
Vieno ‘Вена’.
Без перевода: bareliefo, bronzo, caro, demokrato, enciklopedio,
gimnazio, intuicio, krestomatio, politiko, pseǔdonimo,
publiko.
Словообразование
18-1. Приставка bo- обозначает родство в результате брака:
bopatrino ‘тёща’, ‘свекровь’; bofrato ‘шурин (брат жены)’,
‘деверь (брат мужа)’, ‘зять (муж сестры)’, свояк (муж
свояченицы); Neamata bofilo povas esti amata filo; Ne valoras
bofilo, kiam mortis filino; En ĉiu bofilino estas peco de
bopatrino.
18-2. Приставка fi- означает отрицательное отношение
к кому/чему-либо, т. е. «мерзкий, презренный за моральные
качества» (в этом значении иногда употребляется и суффикс
-aĉ-, который означает презрительное отношение из-за
физических качеств): fifama ‘пресловутый’, firiĉulo
‘толстосум’, fiinterkonsento ‘сговор’, fimilitistaro
‘военщина’, figazetaro ‘жёлтая пресса’; Fi al vi!Позор тебе!
Как тебе не стыдно!‘; fiulo ’мерзавец; Fia homo aĉan vorton
ĉiam kun plezuro diras (Ŝ. Rustaveli).
18-3. Приставка pra- означает «давний, первоначальный,
первобытный; следующая восходящая или нисходящая степень
родства»; «пра-»: praavo ‘прадед’, pralingvo ‘праязык’, prahomo
‘первобытный человек’; La tero de prauloj; Tiaĵon eĉ mia
praavo ne vidis!
Doktoro Esperanto
Lazarj Markoviĉ Zamenhof[11] naskiĝis la 15-an de decembro (de
la jaro) 1859 en la multlingva urbo Belostoko (Pollando –
tiutempe parto de Rusio). Lia patro Mark Fabianoviĉ Zamenhof
estis instruisto de fremdaj lingvoj kaj kleriganto.
La kruela nacia politiko de la cara fireĝimo afliktadis la
impresiĝeman knabon. Jam dum la infaneco ĉe li aperis la
penso pri tio, ke unu komuna lingvo helpus al popoloj pli bone
komprenadi kaj pli multe estimadi unu la alian. Poste Zamenhof
venis al la ideo, ke la homojn disigas ne nur lingvaj, sed
unuavice sociaj, klasaj baroj. Li skribis: «Eble, por neniu en
la mondo nia demokrata lingvo havas tian gravecon, kiel por la
laboristoj, kaj mi esperas, ke pli aǔ malpli frue la
laboristaro estos la plej forta apogo de nia afero».
Ludoviko Zamenhof havis bonegajn lingvajn kapablojn kaj,
estante ankoraǔ lernejano, li studis plurajn lingvojn. Poste
li entreprenis la plej malfacilan: kreadon de la nova lingvo,
kiu apartenus al neniu popolo, tuŝus nenies naciajn sentojn,
estus tre facila por lernado, sed samtempe ne cedus al la
naciaj lingvoj en riĉeco, fleksebleco kaj esprimeblecoj. Ne
estante profesia lingvisto, Zamenhof, tamen, posedis mirindan
lingvan intuicion. Antaǔ la fino de la gimnazio la
praprojekto de la internacia lingvo estis malnete preta. Sed
pasis ankoraǔ multaj jaroj, antaǔ ol ĝi, elprovita praktike,
korektita kaj perfektigita, ekvidis la mondon.
