Учебник белорусского языка | страница 39



Чалавек стаяў колькі хвілін супроць асветленых акон фабрыкі, прагна ловячы кожны гук, пры-слухоўваючыся да раўнамернага грукату машын, да мяк…ага шыпен…я пары ў трубах. (М. Лынькоў) Маючы на ўвазе тут разбурэнне рэлігіі, мы такім парадкам уводзім твор у новы план: у план раскрыц…я існасці рэлігіі. (К. Чорны) Маўчалі клёны і грушы каля хат, трымаючы на абсохлым за апошнія пагодлівыя дні гол…і сваім астаткі пачарнелага лісц…я. (К. Чорны) Яна выцірала падалом рукі і пазірала на ўвайшоўшых з трывогай і здзіўлен…ем. (К. Чорны) Гэта быў прыгожы малюнак, але праз момант І л…юк убачыў другое, не менш захапляючае. (Т. Хадкевіч) Гэта было ў сорак першым, восен…ю па-мятнай тою, ранкам, ад хмар пацямнеўшым, па-над ракою Віл…ёю. (М. Танк)

3. Выпишите сначала слова, в которых есть долгие согласные, затем слова, в которых сохранилось сочетание согласных + [й] + гласный, и наконец слова, в которых [и] выпал.

Узбярэжжа, плацце, перап'ём, шчасце, гулянне, смерцю, салаўі, дуб'ё, чуллівы, ззянне, ссаць, зелле, ралля, бацвінне, куцця, лісце, косцю, лам'ё, надвор'е, вясенні, гнацца, трынаццаць, гуллівы, аддача, зросся, сонны, страшэнны, куп'ё, баб'ё, міласцю, вараннё, пакаленне, пападдзя, замужжа, разводдзе, аддзел, здароўе, гадаўя, бяззубы, расспявацца, Ганна, дасье, эскадрылля, расійскі, Случчына, сення, ад'есца, раззлавацца, несся, падполле, падлаўе, ванна, панна, манна, каса, Ганулька.

4. Спишите, выпишите слова с долгими согласными и подберите к ним родственные без удлинения согласных

Образец: ружжо — ружэйны, горнецца — гарнуць.

Блуканне на цэлае ранне. Вось калі разарэнне: ні табакі, ні карэння. Жыццё як мёду піццё. Чырвоны колер, вінны смак, каменнае сэрца — што гэта так? (Вішня) Збожжа захоўваюць на элеватары. Распусціў дуб галлё. Далі зелля ад пахмелля. Раздолле шырокіх палёў. Бедны да беднага горнецца, а багаты ад каго хочаш адвернецца. Голы разбою не баіцца. Каменняў — хоць забіся, вады — хоць заліся, дроў — хоць запаліся, хлеба дакупіўшы — можна жыць. На Падоллі пірагі на коллі, а мы прыйшлі і там іх не знайшлі. Пакуль тлусты ссохне, то худы здохне. Калі на табе кажух ліхі, то суддзя глухі. Піццё — смяццё, бяседа дорага. Свіння каню не таварыш. Ілля наробіць гнілля. Прыйдзе тая нядзеля, што будзе і маё вяселле.

Урок 8

ТВЕРДЫЕ И МЯГКИЕ СОГЛАСНЫЕ

В белорусском, как и в русском языке, имеются твердые и мягкие согласные, которые помогают различать слова. Например, слова плот (забор, изгородь) и